Lạm phát cơ bản tiếp tục tăng ở nhiều nền kinh tế lớn trong khi các ngân hàng trung ương lớn lại vừa giảm tốc độ tăng lãi suất.
Áp lực lạm phát cơ bản vẫn đang gia tăng ở hầu hết nền kinh tế phát triển lớn mặc dù lạm phát toàn phần có xu hướng giảm gần đây, và điều này cho thấy các ngân hàng trung ương có thể sẽ phải tiếp tục thắt chặt chính sách trong những tháng tới.
Theo một phân tích của Financial Times dựa trên các số liệu chính thức, lạm phát cơ bản – không tính đến sự thay đổi trong giá thực phẩm và năng lượng, đang gia tăng ở nhiều nơi trên thế giới. Lạm phát cơ bản vốn được các nhà thiết lập lãi suất coi là con số chính xác hơn trong việc đo lường mức độ dai dẳng của áp lực giá cả.
Ở phần lớn các quốc gia mà Financial Times theo dõi (33 quốc gia), lạm phát cơ bản vẫn tăng trong tháng 11/2022 và cao hơn nhiều mức mục tiêu 2% của các ngân hàng trung ương.
Lạm phát toàn phần và lạm phát cơ bản ở 33 quốc gia do FT theo dõi
Số lượng quốc gia có lạm phát cơ bản gia tăng đã bắt đầu giảm trong những tháng gần đây, song vẫn cao hơn những nơi có lạm phát toàn phần tăng. Chỉ 1/3 quốc gia nhận thấy lạm phát toàn phần tăng trong khoảng thời gian từ tháng 10 đến tháng 11/2022.
Susannah Streeter, chuyên gia phân tích đầu tư cấp cao tại quỹ quản lý tài sản Hargreaves Lansdown, nhận định: “Có thể vẫn còn nhiều khó khăn ở phía trước. Việc giá cả giữ ở mức cao trong thời gian dài tiếp tục khiến các nền kinh tế phải đau đầu”.
Ở một số nền kinh tế lớn, bao gồm Vương quốc Anh, khu vực đồng EUR và Mỹ, lạm phát dịch vụ, một thước đo khác về mức độ dai dẳng của áp lực giá, vẫn ở sát mức cao nhất trong nhiều thập kỷ qua.
Các nhà hoạch định chính sách đã mạnh tay tăng lãi suất trong năm nay để đối phó để kiềm chế lạm phát toàn phần. Song, gần đây, họ bắt đầu giảm quy mô tăng lãi suất. Trong cuộc họp chính sách tháng 12/2022, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và ngân hàng trung ương Anh (BoE) đều thay đổi chiến lược chống lạm phát của họ, từ việc tăng lãi suất 0.75% sang tăng chỉ 0.5%, trong bối cảnh lạm phát toàn phần rõ ràng đã đạt đỉnh ở nhiều quốc gia.
Chủ tịch ECB Christine Lagarde cho biết thời kỳ thắt chặt tiền tệ ở khu vực đồng EUR vẫn còn một chặng đường dài và các nhà thiết lập lãi suất đã lên kế hoạch tiếp tục tăng 0.5% trong những tháng tới. Bà thừa nhận rằng áp lực lạm phát cơ bản đã tăng lên và sẽ duy trì như vậy thêm một khoảng thời gian nữa. Thông điệp này cũng được lặp lại bởi Chủ tịch Fed Jerome Powell và thống đốc BoE Andrew Bailey.
Xung đột Nga – Ukraine và sự gián đoạn nghiêm trọng của chuỗi cung ứng trong thời kỳ đại dịch đã kích thích giá năng lượng và hàng hoá tăng vọt, đẩy lạm phát tại lên cao. Từ sau đó, giá cả bắt đầu tăng mạnh trên diện rộng, lạm phát duy trì ở mức cao tại các nền kinh tế phát triển, nơi mà nhiều năm qua không bị ảnh hưởng bởi áp lực lạm phát. Tăng trưởng tiền lương, vốn đã chậm lại ở hầu hết nền kinh tế lớn trên thế giới kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, cũng phải tăng theo áp lực lạm phát, đặc biệt là ở Mỹ.
Trong bối cảnh giá cả hàng hoá đang ổn định trở lại, lạm phát toàn phần cũng giảm mạnh ở một số nền kinh tế, bao gồm Mỹ, Anh và khu vực đồng EUR.
Tuy nhiên, các chỉ số đo lường lạm phát cơ bản lại không như vậy. Thước đo áp lực lạm phát trong dài hạn được sử dụng rộng rãi nhất, lạm phát cơ bản, vẫn ở mức cao chưa từng thấy là 5% tại khu vực đồng EUR.
Theo Silvia Ardagna, trưởng phòng kinh tế châu Âu tại Barclays, các nhà hoạch định chính sách của ECB sẽ phải lo lắng khi khu vực này không có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy lạm phát lõi đang giảm xuống. Còn tại Mỹ, lạm phát dịch vụ vẫn ở mức cao nhất 40 năm, dù lạm phát toàn phần đã giảm 2% kể từ mùa hè năm nay.
Ben May, giám đốc nghiên cứu vĩ mô toàn cầu tại Oxford Economics, nói: “Lạm phát dịch vụ sẽ là yếu tố quan trọng trong việc xác định lộ trình cho lãi suất”.
Giữa tháng 12/2022, các nhà hoạch định chính sách của Fed thừa nhận rằng để lạm phát cơ bản giảm xuống là việc làm khó hơn tưởng tượng của họ. Theo đó, họ điều chỉnh tăng kỳ vọng lạm phát cho năm 2023 lên 3.5%, từ mức 3.1% được đưa ra hồi tháng 9/2022.
Lạm phát dịch vụ tại nhiều quốc gia vẫn cao nhất trong nhiều năm
Lạm phát dịch vụ tại Vương quốc Anh cũng tiếp tục tăng, duy trì ở mức cao nhất trong 20 năm qua vào tháng 11/2022, dù lạm phát toàn phần giảm xuống 10.7%. BoE cho biết tính chất dai dẳng của lạm phát dịch vụ cho thấy họ cần một động thái mạnh mẽ hơn nữa trong chính sách tiền tệ.
“Ngân hàng trung ương tại các nền kinh tế phát triển vẫn còn nhiều việc phải làm”, Jennifer McKeown, trưởng phòng kinh tế toàn cầu tại Capital Economics, cho biết.
Trong khi đó, bà Streeter nhận định lạm phát có thể đã đạt đỉnh, nhưng điều đó không có nghĩa là nó sẽ giảm xuống một cách đều đặn từ đây.
Kim Dung
