Thành công của Thủ tướng Anh sẽ được quyết định bởi việc ông xử lý các thách thức mà kinh tế Anh trong bối cảnh lạm phát tăng cao và rủi ro suy thoái lớn dần.
Cựu Bộ trưởng Tài chính Anh Rishi Sunak, người từng cảnh báo cựu Thủ tướng Anh Liz Truss về những kế hoạch kinh tế mà ông coi là “thiếu thực tế”, đã chiến thắng trong cuộc đua để trở thành Thủ tướng của Anh. Ông Sunak tiếp quản quyền quản lý nền kinh tế lớn thứ 6 thế giới ở thời điểm tài chính và chính trị đang có vô cùng nhiều biến động.
Ông Sunak chính thức sẽ lên chức Thủ tướng sau khi đối thủ còn lại của ông – cựu Bộ trưởng Quốc phòng Anh Penny Mordaunt cho biết bà sẽ rút khỏi cuộc chạy đua này. Ông Sunak dự kiến sẽ có cuộc gặp gỡ với nhà vua Charles III để được chính thức bổ nhiệm vào vị trí Thủ tướng, theo các quan chức chính phủ Anh chia sẻ.
Ông Sunak lên nắm quyền Thủ tướng Anh ở một thời điểm lịch sử. Ông là cháu trai của một gia đình người nhập cư Ấn Độ đến Anh. Người đàn ông 42 tuổi này là người đàn ông da màu cũng như người theo đạo Hindu đầu tiên lên vị trí Thủ tướng Anh. Ông cũng là Thủ tướng Anh trẻ tuổi nhất tính từ thời kỳ của cựu Thủ tướng Robert Banks Jenkinson vào năm 1812.
Tuy nhiên thành công của ông sẽ được quyết định bởi việc ông xử lý các thách thức mà kinh tế Anh đang đối mặt ra sao trong bối cảnh lạm phát tăng cao và rủi ro suy thoái lớn dần tạo ra tâm lý không hài lòng trong xã hội Anh.
“Không còn nghi ngờ gì nữa, chúng ta sẽ đương đầu với thách thức kinh tế rất lớn. Chúng ta giờ đây cần đến sự ổn định và đoàn kết”, ông Sunak nói vào ngày thứ Hai.
Cựu chuyên gia quản lý quỹ lên nhậm chức với mục tiêu rất lớn là mang đến sự ổn định cho Đảng Cộng hòa sau thời kỳ nước Anh chứng kiến những biến động chưa từng có, chỉ trong vòng 7 tuần, nước Anh đã thay đến 3 Thủ tướng, điều chưa từng có tiền lệ. Vào tối ngày Chủ Nhật, đối thủ lớn của ông là ông Boris Johnson đã rút khỏi cuộc chạy đua này với lý do không thể đoàn kết được nội bộ đảng.
Ông Sunak tiếp quản vị trí Thủ tướng từ tay bà Truss, người giữ chức Thủ tướng ngắn nhất trong lịch sử nước Anh sau khi chương trình kinh tế của bà với mục tiêu giảm thuế trong bối cảnh lạm phát cao đã bị người dân phản ứng gay gắt, đồng bảng Anh rơi xuống mức thấp kỷ lục sau khi Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) can thiệp vào thị trường trái phiếu để bình ổn nợ chính phủ Anh.
Trong ngày thứ Hai, thị trường tài chính phản ứng tích cực với chiến thắng của ông Sunak. Đồng bảng Anh tăng nhẹ so với đồng USD, lợi suất trái phiếu chính phủ Anh thời hạn 10 năm giảm sâu xuống 3,75%, bởi nhà đầu tư tin rằng ông Sunak, một quan chức Bộ Tài chính Anh giàu kinh nghiệm, sẽ tính đến giảm chi tiêu công để vực dậy tình hình tài chính của Anh.
Đây là lần thứ hai, ông Sunak chạy đua vào vị trí Thủ tướng Anh. Trong mùa hè, ông từng chạy đua vào vị trí Thủ tướng Anh tuy nhiên ông thất bại trước bà Truss. Trong cuộc chạy đua này, ông chỉ trích kế hoạch dùng tiền vay để giảm thuế của bà Truss. Ông khẳng định cần phải giải quyết vấn đề lạm phát ở Anh hiện đang ở ngưỡng 10,1%, một tỷ lệ quá cao và rồi sau đó mới tính đến giảm thuế.
Chính phủ của ông Sunak sẽ đương đầu với bài toán khó trong chi tiêu. Bộ Tài chính Anh dự kiến sẽ phác thảo kế hoạch chi tiêu vào ngày 31/10/2022 và tăng thuế để bù đắp cho thâm hụt ngân sách.
Quan điểm thận trọng về tài khóa của ông Sunak sẽ làm giảm áp lực lên Ngân hàng Trung ương Anh trong việc nâng lãi suất mạnh tay từ mức 2,25%. Thị trường cho rằng lãi suất cơ bản đồng bảng Anh sẽ lên mức từ 5 đến 6% sau khi kế hoạch kinh tế của bà Truss được loại bỏ.
Hoàng Tú
